یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر خودرو که وظیفه انتقال قدرت از پیشرانه به چرخ‌ها را بر عهده دارد، گیربکس یا جعبه‌دنده خودرو است. این قطعه در خودروهای مدرن به صورت اتوماتیک و بدون دخالت راننده عمل می‌کند و شرایطی فراهم می‌آورد تا بدون نیاز به تعویض مداوم دنده، تجربه‌ای راحت‌تر از رانندگی داشته باشید. با این حال یکی از مشکلات رایجی که ممکن است رانندگان چنین خودروهایی با آن مواجه شوند، تقه زدن گیربکس است که می‌تواند نشانه‌ای از خرابی قسمت‌های مختلف این قطعه باشد. تقه زدن گیربکس علاوه بر اینکه یک مشکل نگران‌کننده تلقی می‌شود، می‌تواند به سیستم انتقال قدرت نیز آسیب‌های جدی وارد کند.
در این مطلب از اکسون پارت همراه ما باشید تا به بررسی علت‌های تقه زدن گیربکس اتوماتیک و راهکارهای مقابله با آن بپردازیم.
علت‌های تقه‌زدن گیربکس اتوماتیک
تقه زدن گیربکس به حالتی گفته می‌شود که خودرو هنگام تعویض دنده یا حین حرکت، دچار لرزش یا ضربات ناگهانی می‌شود. این مشکل نشان از اختلال در سیستم گیربکس اتوماتیک و اجزای مرتبط با آن دارد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین و رایج‌ترین دلایل این مشکل می‌پردازیم.
فرسودگی شیر رادیاتور گیربکس
شیر رادیاتور، وظیفه کاهش دمای مایع هیدرولیک گیربکس را بر عهده دارد و برای جلوگیری از افزایش دما در گیربکس طراحی شده است. در صورت فرسوده شدن این قطعه، دمای گیربکس بالا رفته و صدای تقه‌مانندی ایجاد می‌کند. با گذشت زمان و استفاده مداوم از خودرو، تمام اجزا از جمله شیر رادیاتور دچار سایش و خرابی می‌شوند. برای جلوگیری از بروز این مشکل، مایع خنک‌کننده را به طور منظم بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض کنید. همچنین اگر نشانه‌هایی از خرابی یا فرسودگی در شیر رادیاتور مشاهده کردید، آن را تعویض نمایید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
روغن گیربکس نامرغوب
روغن گیربکس اصطکاک بین قطعات متحرک را کاهش می‌دهد و مانع از سایش و خرابی آن‌ها می‌شود. همچنین به جذب و انتقال حرارت از اجزای داخلی گیربکس کمک می‌کند تا دما در محدوده ایمن باقی بماند. در صورت استفاده از روغن گیربکس نامرغوب، قطعات متحرک به خوبی روغن‌کاری نمی‌شوند. درنتیجه اصطکاک و سایش بین قطعات افزایش یافته که باعث تقه زدن گیربکس اتوماتیک خواهد شد.
روغن‌های بی‌کیفیت ممکن است حاوی ذرات معلق یا آلودگی نیز باشند. این آلودگی‌ها به مرور در سیستم گردش روغن تجمع پیدا می‌کنند و موجب انسداد فیلترها یا مجاری روغن می‌شوند. چنین موضوعی در جریان پیدا کردن روغن اختلال به‌وجود می‌آورد و منجر به تقه زدن گیربکس می‌شود.
برای مقابله با این مشکلات بهتر است از روغن‌های معتبر و باکیفیت بالا استفاده کنید. همچنین سطح روغن را به طور منظم بررسی کرده تا از عملکرد صحیح سیستم گیربکس مطمئن شوید. توصیه می‌شود بسته به نوع خودروی دنده اتومات خود، روغن گیربکس را هر 30 تا 50 هزار کیلومتر تعویض کنید.
رانندگی غیراصولی
رانندگی نادرست و فشار مداوم به گیربکس، باعث فرسودگی این قطعه می‌شود و در قسمت کامپیوتری آن اختلال ایجاد می‌کند. رانندگی در شرایط ترافیک سنگین، جاده‌های ناهموار یا سربالایی و سرپایینی می‌تواند به تقه زدن گیربکس منجر شود. برای جلوگیری از این مشکلات، رعایت اصول صحیح رانندگی و نگهداری منظم از خودرو ضروری است.
محکم نبودن اتصالات گیربکس اتوماتیک
اتصالات گیربکس از جمله کابل‌ها و سنسورها، مسئول انتقال سیگنال‌ها و نیروهای لازم میان اجزای مختلف گیربکس هستند. اگر این اتصالات باز شوند و در جای خود محکم نباشند، سیگنال‌ها به درستی منتقل نشده و گیربکس نمی‌تواند به طور صحیح دنده‌ها را تعویض کند. این عدم هماهنگی، منجر به تقه زدن گیربکس اتوماتیک می‌شود.
در صورتی که این وضعیت ادامه پیدا کند، سایر اجزای گیربکس نیز از آسیب در امان نخواهند بود و مشکلات جدی‌تری بروز می‌کند که در نهایت تاثیر منفی بیشتری روی عملکرد گیربکس خواهد گذاشت. توصیه می‌شود به صورت منظم سیستم گیربکس خودروی خود را بررسی کنید و در صورت مشاهده هر گونه علامت غیرعادی، هر چه سریع‌تر نزد یک تعمیرکار مجرب بروید.
خرابی سوپاپ‌ها
وظیفه سوپاپ‌ها تعیین مسیر روغن و تنظیم فشار آن است. اگر در عملکرد سوپاپ‌ها اختلال به‌وجود آید، عمل روانکاری به درستی انجام نمی‌شود و نتیجه آن تقه زدن گیربکس اتوماتیک است. بهتر است سوپاپ‌های جعبه‌دنده را به طور تخصصی بررسی کنید و در صورت مشاهده خرابی آن‌ها را تعویض نمایید. برای آشنایی با اجزای اصلی سوپاپ ماشین کلیک کنید.
نشتی رینگ‌های کربنی
وظیفه رینگ‌های کربنی، آب‌بندی روغن داخل گیربکس است. اگر روغن نشتی داشته باشد، به درستی در سیستم جریان پیدا نمی‌کند و عملکرد جعبه‌دنده با اختلال مواجه می‌شود. معمولا وجود مایع قرمز یا قهوه‌ای در زیر خودرو نشانه واضحی از نشتی رینگ‌های کربنی است. نشت مایع گیربکس منجر به افزایش اصطکاک و فشار روی اجزای گیربکس می‌شود و نتیجه این اتفاق، تولید صداهای غیرمعمول مانند تقه زدن گیربکس است. در بسیاری از خودروهای مدرن، حسگرهایی تعبیه شده که می‌توانند سطح مایع گیربکس و مشکلات مربوط به آن را تشخیص دهند. اگر متوجه روشن شدن چراغ چک خودرو شدید، یعنی مشکلی وجود دارد که نیازمند توجه است.
خرابی سنسورها و کنترل‌گر الکترونیکی
سنسورهای گیربکس اتوماتیک مهم‌ترین بخش‌های سیستم انتقال قدرت هستند. این اجزا اطلاعات مهمی مانند سرعت ورودی و خروجی، موقعیت دنده و فشار روغن را به واحد TCU ارسال می‌کنند. در صورت خرابی سنسورها، در عملکرد گیربکس اختلال به‌وجود می‌آید و می‌تواند منجر به مشکلات جدی در خودرو شود. یکی از رایج‌ترین علائم خرابی سنسور گیربکس، ایراد در تعویض دنده‌های خودرو و لرزش یا صداهای غیرمعمول از خودرو است.
در واقع خرابی سنسورهای مرتبط با فشار و دمای روغن، عملکرد روغن‌کاری را کاهش داده و باعث افزایش اصطکاک بین قطعات داخلی می‌شود. این مسئله به لرزش یا شنیدن صداهای غیرمعمول از گیربکس منجر خواهد شد. معمولا با تعویض سنسور معیوب و بررسی و تعمیر سیم‌کشی‌ها می‌توان این مشکل را برطرف کرد. برای آشنایی با انواع سنسور خودرو کلیک کنید.
کلام پایانی
در این مطلب از اکسون پارت به بررسی علت‌های تقه زدن گیربکس اتوماتیک پرداختیم. گیربکس‌های اتوماتیک از حساسیت بسیار بالایی برخوردار هستند و تشخیص علت تقه زدن آن‌ها یک کار تخصصی است. این گیربکس‌ها به دلیل ساختار پیچیده و استفاده از قطعات هیدرولیکی و الکترونیکی، بیشتر از گیربکس‌های دستی تحت تاثیر شرایط بد رانندگی و نگهداری نامناسب قرار می‌گیرند. همچنین حساسیت آن‌ها به کیفیت روغن و تنظیمات داخلی بسیار زیاد است. توصیه می‌شود برای پیدا کردن علت‌های تقه زدن گیربکس اتوماتیک و راهکارهای برطرف کردن آن، به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید و از هر گونه فعالیت خودسرانه بپرهیزید.