هر سیستم از اجزا متفاوتی تشکیلشده که هرکدام از آنها کارایی و عملکرد خاص خود را دارند. ایجاد اشکال در هریک از این قسمت‌ها، اختلالاتی در کل سیستم به وجود میآورد. اگزوز ماشین یکی از حیاتیترین اجزا اتومبیل است که اگر درست کار نکند باعث آسیبها و ضررهای زیادی میشود. از جمله این آسیبها میتوان، به خطر افتادن سلامتی راننده و سرنشینان خودرو، آسیب به محیط زیست و ایجاد آلودگی هوا و همچنین وارد شدن صدمه به سیستم کلی خودرو مانند موتور را نام برد.
در این مقاله از اکسون قطعات قصد داریم به بررسی دلایل متعدد خرابی اگزوز و همچنین نشانههایی که برای پی بردن به آن وجود دارد، بپردازیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
اگزوز ماشین به چه دلایلی خراب میشود؟
عوامل داخلی و خارجی بسیاری باعث خرابی یا از کار افتادگی اگزوز میشوند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
رطوبت
چون اگزوز خودرو یک عامل خارجی در ماشین محسوب میشود و با گازهای شیمیایی و هوای آزاد در ارتباط است، رطوبت هوا تاثیر زیادی در میزان عمر آن میگذارد. به همین دلیل است که معمولا اگزوز خودرو در هواهای شرجی و مرطوب، زودتر دچار زنگ زدگی و مشکلات ساختاری دیگر میشود.
عمر مفید قطعه
اگزوز ماشین از قطعات متعددی تشکیل شده است که هرکدام از آنها مانند سایر سیستم‌ها، عمر مفیدی دارند و در اثر گذر زمان و زیاد شدن کارکرد، از کار میافتند و نیاز به تعویض پیدا میکنند.
رانندگی در مسیرهای ناهموار
اگزوز ماشین، بر اثر ضربهها و لرزشهای وارد شده ناشی از حرکت ماشین، میتواند دچار مشکل شود. رانندگی در مسیرهای ناهموار و دست اندازهای بد، باعث فشار آمدن به بدنه و زیربند ماشین شده و به اگزوز نیز آسیب وارد میکند و موجب لقی و ولشدگی آن میشود.
زنگزدگی
از آنجایی که اگزوز ماشین از جنس فلز است و دائما با هوای آزاد و مواد شیمیایی گازی ارتباط دارد، از پتانسیل زنگزدگی بالایی نیز برخوردار است. میتوان مهمترین عامل خرابی اگزوز را زنگزدگی دانست که شامل دو نوع میشود:
زنگزدگی خارجی
این زنگزدگی عموما به دلیل عوامل خارجی مانند آب باران، برف یا رطوبت بالای هوا اتفاق میافتد. همچنین در فصل زمستان به علت وجود نمکهایی که در سطح جاده برای برطرف کردن یخ زدگی استفاده میکنند نیز دچار زنگزدگی یا پوسیدگی میشود.
زنگزدگی داخلی
این زنگزدگی در زمان سرد بودن اگزوز اتفاق میافتد و باعث میشود آب با اجزای داخلی اگزوز و مواد شیمیایی و رسوبات حاصل از دود موتور واکنش دهد و موجب زنگزدگی اجزای داخلی شود. این نوع از زنگزدگی، بیشتر در خودروهایی دیده میشود که به طور مکرر مسیرهای کوتاهی را طی میکنند و اگزوز زمانی برای گرم شدن پیدا نمی‌کند. بنابراین، آبی که در آن انباشته شده است، بخار نمیشود.
اگزوز ماشین از چه اجزایی تشکیل شده است؟
اگزوز هر ماشین به سه بخش متصل به موتور، میانی و انتهایی تقسیم میشود. همچنین اجزا تشکیل دهنده آن شامل موارد زیر است:
منیفولد اگزوز
وظیفه منیفولد، انتقال دودهای ایجاد شده از سرسیلندر به لوله اگزوز است. منیفولد اولین جزء اگزوز به حساب میآید و معمولا از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته میشود. این قطعه به دلیل قرار گرفتن در فشار و گرمای زیاد، باید در برابر دما مقاوم باشد. اگر قطعه در اثر فرسودگی قادر به مقاومت در برابر گرما نباشد، ترکهایی در سطح آن ایجاد میشود. این ترکها سوراخهای ریزی را ایجاد میکنند که موجب نشتی اگزوز میشوند.
مبدل کاتالیست
وظیفه کاتالیست، تصفیه گازهای سمی حاصل از احتراق سوخت و تبدیل آنها به گازهای غیرسمی و بخار آّب است که موجب کاهش آلایندههای زیستی میشود و از آلوده شدن اتمسفر جلوگیری میکند. عمر مفید کاتالیست حدود 4 سال است و در صورت مسدود یا خفه شدن روی قدرت خودرو اثر میگذارد و باعث انتشار گازهای سمی از اگزوز میشود.
مافلر یا صدا خفه کن اگزوز
این قسمت در انتهای اگزوز به شکل یک مخزن وجود دارد که وظیفهی آن کم کردن صدا و فشار دودهای خروجی است. مافلر همچنین موجب کاهش لرزشهای لوله اگزوز میشود. آسیب در صدا خفه کن، باعث ایجاد صدای بلند یا متفاوت از خودرو شده که برای خلاصی از این صدا، مافلر باید تعویض یا تعمیر گردد.
لولههای رابط و خروجی
این لولهها باعث ایجاد ارتباط میان اجزا مختلف اگزوز و در نهایت خروج گاز از انتهای اگزوز میشوند. جنس لولهها و قطر آنها اهمیت زیادی دارد. همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، مهمترین عامل در ایجاد خرابی اگزوز، زنگزدگی است. این عامل، بیشترین تاثیر را روی لولههای اگزوز دارد و موجب ایجاد سوراخهای ریز در آن میشود. همین موضوع باعث نشت دودهای سمی، به داخل کابین و یا محیط بیرون شده و خطرات بسیاری را ایجاد میکند. در صورت مشاهده سوراخ در سطح لولهها، باید به سرعت برای تعویض آنها اقدام کرد.
علائم خرابی اگزوز چیست؟
احساس لرزش در ماشین
اگر در ماشین نشسته‌اید و احساس لرزشهای زیادی از سمت فرمان ماشین، پدال گاز یا صندلی خود میکنید، به احتمال زیاد این علائم، نشتی اگزوز و خرابی آن را خبر می‌دهند و بنابراین بهتر است به‌سرعت به متخصص یا تعمیرکار مراجعه کنید. معمولا نشتیهای بزرگ‌تر، واضح‌تر و مشخص‌تر هستند و شما از کل بدنه ماشین، لرزش را احساس میکنید.
سر و صدا
معمولا هر مشکلی در سیستم ماشین به وجود میآید، ایجاد سر و صدای غیرعادی و ناهنجار میکند و تشخیص اینکه این صدا، خبر از چه مشکلی میدهد کمی سخت است؛ اما اگر صداهایی مانند کوبیدن یا تق تق از زیر وسیله نقلیه حس کردید، معمولا حاصل از ولشدگی یا شکستن لوله اگزوز است. همچنین اگر از زیر ماشین در حال حرکت، صدایی شبیه تکان دادن یک جعبهی سنگین شنیدید، به احتمال زیاد مشکل از مبدل کاتالیزور ماشین است که باید هرچه زودتر بررسی و تعویض شود.
افزایش صدای موتور
یکی از وظایف اگزوز کم کردن صدای موتور ماشین است و باعث میشود که مقدار زیادی از صدای موتور خنثی شده و به داخل کابین یا بیرون منتقل نشود؛ بنابراین افزایش صدای موتور، یکی از نشانههای بارز خرابی اگزوز است؛ زیرا نشتی و سوراخ شدن اگزوز باعث میشود صدای موتور افزایش پیدا کند. قسمتهای مستعد نشتی معمولا منیفولد و لولههای اتصال هستند که قبلا در مورد آنها توضیح دادیم.
بوی گازهای سمی
یکی از خطرناکترین علائم خرابی اگزوز، استعمال بوی دود یا گازهای سمی از داخل کابین خوردرو است. در این حالت، یا لوله اگزوز قبل از مبدل کاتالیست دچار اشکال شده و یا خود کاتالیست از کار افتاده است. این موضوع باعث میشود گازهای سمی و کشنده وارد اتاق ماشین شود و سلامت سرنشینان به خطر بیفتد. این مورد یکی از جدیترین نشانههای خرابی اگزوز است و باید به سرعت، رفع شود.
افزایش مصرف سوخت
یکی از علائم مشکلات فنی در ماشین، تغییر غیر معمول راندمان سوخت است. ایراد در سیستم اگزوز ماشین نیز باعث میشود راندمان سوخت پایین بیاید و موتور سختتر از حالت عادی کار کند؛ زیرا خارج نشدن درست گازها باعث میشود موتور سوخت بیشتری مصرف کند. همچنین نشت اگزوز، باعث خطا در خوانش سنسور اکسیژن میشود و در نتیجه سوخت بیشتری به موتور ورود پیدا میکند.
روشن شدن چراغ چک موتور
زمانی چراغ چک موتور روشن میشود که یک ایراد فنی در ماشین ایجاد شده باشد. با روشن شدن این چراغ، صرف نظر از علت آن، باید سریعا به مکانیک مراجعه کرد. ایراد در سیستم اگزوز، به خصوص ایراد در سنسور اکسیژن آن، باعث روشن شدن چراغ چک میشود و در صورت مشاهده این مورد، باید مکانیک علت را بررسی کند.
چه زمانی اگزوز ماشین را تعویض کنیم؟
هر قطعه ماشین، عمر مفید مخصوص به خود را دارد و بعد از گذشت زمان و بالا رفتن استهلاک، باید تعویض یا تعمیر شود. عمر مفید اگزوز ماشین حدود 4 تا 5 سال است. اگزوز خودرو بعد از طی مسافت 80 تا 150 هزار کیلومتر نیز باید تعویض گردد. لازم به ذکر است که این اعداد، بسته به شرایط استفاده از خودرو تغییر میکنند و ممکن است در شرایط خاصی عمر اگزوز به زیر 2 سال نیز برسد.
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم شرایطی مانند تردد خوردرو در مسیرهای ناهموار و خاکی یا جادههای کوهستانی موجب میشود عمر مفید اگزوز پایین بیاید و زودتر دچار اشکال شود؛ همچنین در هواهای شرجی و مرطوب نیز امکان خرابی اگزوز بالاتر میرود؛ بنابراین در صورت زندگی در این شرایط جوی، باید زودتر از زمان تعیین شده برای تعویض اگزوز اقدام کنید.
چه راههایی برای پیشگیری از خرابی اگزوز وجود دارد؟
همانطور که اشاره کردیم عمر مفید اگزوز حدود 5 سال است؛ اما معمولا آسیبهای محیطی باعث میشود اگزوز زودتر از این زمان دچار مشکل شود. برای رسیدن به زمان عمر مفید آن، باید نکاتی، هرچند کوچک اما کاربردی را رعایت کرد:
- تمیز کردن لوله خروجی اگزوز و بررسی مداوم آن
- چک کردن مسدود نشدن لوله خروجی اگزوز
- رانندگی نکردن در مسیرهای سنگلاخ و ناهموار
علاوه بر موارد ذکر شده، کم کردن ارتفاع ماشین نیز ریسک آسیب به اگزوز و زیربند ماشین را افزایش میدهد.
جمع بندی
اگزوز یکی از کلیدیترین قطعات خودرو است و خرابی آن، به سرنشینان خودرو، موتور ماشین و همچنین محیط زیست آسیبهای جبران‌ناپذیری وارد میکند. پس اطمینان از سالم بودن این قطعه از اهمیت زیادی برخوردار است. سعی کنید منتظر مشاهده علائم آسیب اگزوز نشوید و هر چندوقت یکبار، جهت سرویس اگزوز به مکانیک مراجعه کنید تا همیشه خیالتان از سالم بودن آن راحت باشد. فراموش نکنید، با شناخت بیشتر ماشین و رفتار درست با قطعات آن میتوانید از بیشتر ضررهای احتمالی مالی و جانی مرتبط با خودرو جلوگیری نمایید و با خیالی آسوده به مقصد خود سفر کنید.
